Αποπληθωρισμός και ύφεση: Deflationary Spiral

Αν θέλαμε να «φωτογραφίσουμε» την οικονομία των χωρών (τουλάχιστον) της Νότιας Ευρώπης, ασφαλώς  η πρώτη ξεκάθαρη παρατήρηση θα σχετιζόταν με το «βύθισμα» των οικονομιών τους σε μια 6ετή ύφεση.

Επιχειρώντας να κάνουμε focus σε συγκεκριμένα κομμάτια της φωτογραφίας, χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία θα παρατηρούσαμε μεγάλο χρέος (Δημόσιο και Ιδιωτικό), μείωση του ΑΕΠ, υψηλό ποσοστό ανεργίας, σημαντική μείωση του εισοδήματος, και περιορισμένες επενδύσεις παρά τα χαμηλά επιτόκια.

Η άποψή μας για τα αίτια αυτής της τόσο έντονης και μεγάλης σε διάρκεια ύφεσης έχει εκφραστεί σε προηγούμενα άρθρα μας.

Οι σημερινές σκέψεις μας αφορούν το αντίθετο φαινόμενο του πληθωρισμού που παρατηρείται, δηλαδή αυτό του αποπληθωρισμού.

Είναι γνωστό ότι ο αποπληθωρισμός είναι συνώνυμο της αρνητικής μεταβολής του γενικού επιπέδου των τιμών. Δηλαδή, αρνητικός πληθωρισμός.

Σαν πρώτο άκουσμα, κάποιος θα το θεωρήσει σαν θετικό γεγονός σκεπτόμενος  ότι μπορεί πλέον να αγοράζει (με την ίδια ποσότητα χρήματος) μεγαλύτερη ποσότητα αγαθών.

Ερμηνεύοντας όμως λίγο περισσότερο την έννοια του αποπληθωρισμού θα καταλήγαμε στις παρακάτω δύο παρατηρήσεις:

Αποπληθωρισμός και χρέος

Η ύπαρξη αποπληθωρισμού στην πραγματικότητα αυξάνει το υπάρχον χρέος.

Για παράδειγμα, αν κάποιος δανείστηκε 100  για ένα χρόνο με επιτόκιο 5 % και με πληθωρισμό 10 %, η πραγματική αξία των χρημάτων που θα επιστρέψει μετά από ένα χρόνο θα ισούταο με 105/1,1 = 95,45 €.

Αν έχουμε αποπληθωρισμό, έστω της τάξης του 10 %, ο παρανομαστής του προηγούμενου κλάσματος θα είναι ίσος με 0,9 με αποτέλεσμα το ποσό που θα πρέπει να επιστραφεί να είναι 116,67 €.

Αποπληθωρισμός και παραγωγή

Η μείωση των τιμών θα οδηγήσει σε μείωση της παραγωγής που μεταξύ άλλων σημαίνει είτε μείωση μισθών είτε απολύσεις. Δηλαδή νέα μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος.

Μεμονωμένα ή συνδυαστικά, οι παραπάνω παρατηρήσεις οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η ύφεση διατηρείται ή και βαθαίνει περισσότερο!

Κάποιος άλλος θα ισχυριστεί ότι το παραπάνω αρνητικό ενδεχόμενο μερικώς περιορίζεται λόγω των χαμηλών επιτοκίων που ασφαλώς σημαίνει πιο «φτηνό» χρήμα.

Άρα θα υπάρχει μερικό αντιστάθμισμα του αποπληθωρισμού, αλλά και κίνητρο για «νέο» δανεισμό, επενδύσεις, αύξηση της παραγωγής, μισθών με τελικό αποτέλεσμα την έξοδο της οικονομίας από την ύφεση.

Όμως σε αυτό το σενάριο έχουμε δύο ερωτηματικά. Πως κάποιος θα δανειστεί όταν οι Τράπεζες δεν χορηγούν κεφάλαια στην πραγματική οικονομία; Αλλά και γιατί κάποιος να δανειστεί  προκειμένου να παράγει ένα προϊόν το οποίο θα πουλήσει σε μειωμένη τιμή;

Τα παραπάνω δεδομένα οδηγούν στην εμφάνιση του deflationary spiral, δηλαδή στην διαιώνιση της ύφεσης λόγω του αποπληθωρισμού (deflation)

Αποπληθωρισμός και ύφεση. Μήπως να δημιουργήσουμε τεχνητό πληθωρισμό

Στην φάση αυτή της οικονομίας, το «κακό» εργαλείο που ονομάζεται πληθωρισμός ίσως είναι απαραίτητο για το «ξεκόλλημα» από την ύφεση.

Μια από τις μορφές εμφάνισης «τεχνητού» πληθωρισμού είναι το κόψιμο νέου χρήματος.

Η εμφάνιση πληθωρισμού δεν είναι αρνητικό φαινόμενο για τη συγκεκριμένη φάση της οικονομίας. Όπως αναλύσαμε παραπάνω αφενός θα μειώσει την πραγματική αξία των (προς επιστροφή) δανείων. Ταυτόχρονα η «εμφάνιση» νέου χρήματος θα αυξήσει την κατανάλωση, η οποία με τη σειρά της θα δώσει ώθηση στην αύξηση της παραγωγής, της απασχόλησης, του εισοδήματος. Δηλαδή θα οδηγήσει την οικονομία σε ανάκαμψη.

Τα διαθέσιμα «εργαλεία» της οικονομίας ανά φάση του οικονομικού κύκλου είναι γνωστά. Πάντα βέβαια με ύπαρξη λεπτών  ισορροπιών μεταξύ σωστής και λανθασμένης κίνησης. Δηλαδή το «σωστό» εργαλείο του σήμερα όταν επιτελέσει την αποστολή του πρέπει να αποσυρθεί γιατί θα μετεξελιχτεί αύριο σε καταστροφικό.